Do najczęstszych procesów patologicznych osierdzia należy zapalenie. Zwykle jest to zapalenie wysiękowe – surowicze lub włóknikowe. W za-paleniu surowiczym wysięk gromadzi się w worku osierdziowym i utrudnia pracę serca, uniemożliwiając wydatniejsze rozkurcze, zwłaszcza cienkościennym przedsionkom.
W zapaleniu włóknikowym – suchym (ryc. 80), nalot włókni- kowy na osierdziu ulega organizacji i tworzy zrosty między listkami osierdzia. Niekiedy w wysięku wytrącają się sole wapnia i serce zostaje „zamu-rowane” w wapiennym pancerzu – jest to tzw. serce pancerne.
